Voor een sterke publieke zorg

De gezondheidszorg staat voor flink wat uitdagingen. Hiermee vertel ik niets nieuws. Toch wil ik graag enkele zaken verduidelijken. Dat er nood is aan een uitgebreide, goed uitgeruste, kwaliteitsvolle gezondheidszorg met voldoende zorgverleners heeft de voorbije coronapandemie ons duidelijk gemaakt. Net zoals tal van andere sectoren werd de gezondheidszorg in het recente verleden onderworpen aan allerlei regels die te maken hebben met de zogenaamde efficiëntieverbetering eigen aan de neoliberale principes die onze vrijemarkteconomie drijft. Hiermee gaat ook een wijd om zich heen grijpende besparingsfetisj gepaard.

Steeds meer presteren met van langsom minder middelen. In de ziekenhuiswereld vertaalt zich dit in zorg, waarbij de patiënt zo snel als mogelijk het ziekenhuis moet verlaten. De manier waarop de overheid de ziekenhuizen financiert – via de zogenaamde ligdagprijs – is gebaseerd op deze harde realiteit. Wanneer een patiënt te lang in het ziekenhuis verblijft, leidt dit tot een financiële bestraffing.

Hoe ver kunnen we meegaan in dit perfide systeem, waarbij we zo snel mogelijke ontslagen blijven honoreren? Valt dit samen met het welzijn van de patiënt? Neen, toch? Dit leidt tot situaties waarbij je na een operatie met een zogenaamde wonddrain – een slangetje dat tijdens de operatie wordt ingebracht – naar huis gestuurd wordt. De drain wordt dan enkele dagen later op een ambulant consultatiemoment verwijderd. Wanneer de patiënt omkaderd is door een partner, vrienden of familie kunnen zij ondersteunende zorg bieden. Wat echter met patiënten die niet op deze omkadering kunnen terugvallen? Vandaag kan je bezwaarlijk stellen dat eenzaamheid of sociale isolatie uitzonderlijke levenssituaties zouden zijn. Waar is de zorgzaamheid in dit alles te vinden? Draait de gezondheidszorg enkel nog om productiecijfers? Wat is er gebeurd met het welzijn en vooral met het welbevinden van onze patiënten?

Net daarom blijf ik pleiten voor een gezondheidszorg die letterlijk zorg draagt voor de patiënt en zijn of haar omgeving. Een zorg in de breedste betekenis van het woord. Niet enkel de fysieke ingreep, zoals bij een operatie waarbij een tumor wordt weggenomen, maar ook de begeleiding van de patiënt na die handeling, zoals psychologische ondersteuning of gewoon een luisterend oor om de zware of mogelijk slechte uitkomst te verwerken. 

Daarom is het belangrijk dat de zorg niet als een puur commercieel gebeuren wordt aanzien of een kost in de boekhoudkundige betekenis van het woord. Naar mijn mening moet de publieke sector een sturende factor blijven in de zorgsector. Echter, ook die sector is ten prooi gevallen aan de privatiseringsgolf. Die tendens zet de deur open voor commercialisering, waarbij uiteindelijk grote, vaak internationale groepen zorgcentra uitbaten. Met alle gevolgen van dien.

De drijfveer van deze groepen is allerminst de kwaliteit van de zorg, maar eerder aandeelhouders tevreden houden door voldoende dividenden uit te keren en dus veel winst te maken. Niet zelden zien we dure reclamespots met uiterst chique gebouwen waar private zorg verstrekt wordt. Het zijn evenwel het gebouw noch de flashy folders die de kwaliteit van de zorg bepalen, wel de inzet van voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd personeel. 

Dit laatste is uiteraard de allergrootste uitgave, om het in economische termen uit te drukken. Om het kostenplaatje te drukken, wordt de besparingszeis bovengehaald en moet de patiënt het stellen met minder middelen om toch maar voldoende winst te kunnen boeken. 

Vandaar mijn pleidooi om het accent van zorgverlening op het woord zorg te leggen. Ik ben ervan overtuigd dat de publieke sector hier duidelijk zijn plaats heeft. Het AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV bewijst al jaren dat het kwaliteitsvolle zorg verleent aan alle patiënten, wat ook hun financiële achtergrond, afkomst, geloof of geaardheid moge zijn. Elke patiënt krijgt toegang tot alle zorg, ook de meest geavanceerde die gebruik maakt van de meest vernieuwende technieken, methodes of behandelingen.

De uitdagingen in de gezondheidszorg zijn veelvuldig. In essentie gaat het over zorg dragen voor de medewerkers die in deze sector willen werken. Belangrijk blijft om hen voldoende omkadering en middelen te geven, zodat ze vol inzet en gedrevenheid kunnen blijven instaan voor patiënten en zorgbehoevenden. Ooit worden we dit allemaal. Op dat ogenblik tellen in het oog springende gebouwen noch inhoudsloze reclameboodschappen. Wat op zulke momenten wel telt, is iemand die zorg voor je draagt en daar ook voldoende tijd voor krijgt en neemt.

Zorg in de breedste betekenis van het woord. 

Daar draaide het decennialang om.

Dit moet ook in de toekomst het geval zijn.

Hans Rigauts
Algemeen directeur AZ Sint-Jan Brugge